Als je te maken hebt met de zorg – als patiënt, zorgverlener of ouder – wil je kunnen vertrouwen op goede, veilige en toegankelijke hulp. Maar wie controleert eigenlijk of zorginstellingen wel echt goed functioneren? Hier komt de Inspectie voor Gezondheidszorg in beeld, beter bekend als de IGZ, of voluit de Inspectiedienst Gezondheidszorg.
In dit uitgebreide artikel leggen we je alles uit over deze belangrijke toezichthouder. Wat doet de IGZ precies? Wanneer grijpen ze in? En kun jij als burger of zorgverlener contact opnemen met de gezondheidsinspectie? Je leest het hier op een begrijpelijke manier, inclusief veelgestelde vragen.
De Inspectie voor Gezondheidszorg – inmiddels officieel onderdeel van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) – is een overheidsorganisatie die toezicht houdt op de kwaliteit, veiligheid en bereikbaarheid van de zorg in Nederland. Denk hierbij aan ziekenhuizen, huisartsen, verpleeghuizen, apotheken, GGZ-instellingen, en ook aan jeugdzorg, tandartsen en alternatieve genezers.
De inspectie controleert of deze partijen zich houden aan de wet, richtlijnen en beroepsnormen. Ze onderzoeken incidenten, voeren inspectiebezoeken uit, en geven adviezen aan de overheid. Als het nodig is, kunnen ze sancties opleggen, zoals boetes of zelfs sluiting van een zorgaanbieder.
Veel mensen gebruiken nog de naam “IGZ” – en dat is niet vreemd. Tot 2017 heette deze inspectiedienst namelijk officieel de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Sindsdien zijn de taken rondom jeugdzorg erbij gekomen en is de naam veranderd in Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Maar of je het nu IGZ, IGJ of gezondheidsinspectie noemt – de taak blijft hetzelfde: toezicht houden op goede zorg.
De gezondheidsinspectie kijkt naar meerdere zaken tegelijk:
Kwaliteit van de zorg – Worden richtlijnen gevolgd? Is er sprake van deskundige zorgverleners?
Veiligheid van patiënten en cliënten – Wordt er zorgvuldig gewerkt met medicijnen, medische apparatuur, hygiëne, enzovoort?
Toegankelijkheid van zorg – Kun je als patiënt terecht bij de juiste hulp op het juiste moment?
Organisatie en toezicht binnen instellingen – Worden fouten gemeld en verbeterd? Is er intern toezicht?
De inspectie beoordeelt dus niet alleen medische ingrepen, maar kijkt ook naar hoe zorginstellingen zijn georganiseerd en of er wordt geleerd van fouten.
In de zorg kan één fout levens kosten. De gezondheidsinspectie voorkomt niet elk incident, maar zorgt wel voor controle, transparantie en verbetering. Als instellingen weten dat ze kunnen worden gecontroleerd, blijven ze alert. En als er misstanden zijn – denk aan slechte hygiëne, misbruik, of onderbezetting – dan kan de inspectie optreden in het belang van de patiënt.
Voor burgers betekent dat meer vertrouwen: je weet dat er toezicht is en dat zorgaanbieders niet zomaar hun gang kunnen gaan.
De werkzaamheden van de Inspectie voor Gezondheidszorg zijn veelzijdig en draaien om toezicht, controle en advies. Hier zijn enkele kernactiviteiten:
Inspectiebezoeken uitvoeren: Zowel aangekondigd als onaangekondigd. Inspecteurs gaan langs bij zorginstellingen, voeren gesprekken met personeel, bekijken dossiers en toetsen de praktijk aan de wet- en regelgeving.
Risicogestuurd toezicht: De IGZ werkt steeds vaker op basis van risicoprofielen. Dat betekent dat instellingen die eerder zijn opgevallen of signalen van problemen geven, vaker gecontroleerd worden.
Onderzoek doen bij meldingen: Wanneer er een melding binnenkomt over bijvoorbeeld structurele onderbezetting, medische fouten of misbruik, voert de inspectie een onderzoek uit.
Rapporteren en handhaven: De IGZ schrijft rapporten met verbeterpunten en kan in ernstige gevallen handhavend optreden: boetes, aanwijzingen, schorsingen of zelfs sluiting.
1. Wat is het verschil tussen IGZ en IGJ?
IGZ was de oude naam voor de Inspectie voor Gezondheidszorg. Sinds 2017 is de organisatie samengevoegd met toezicht op jeugdzorg en heet nu officieel IGJ: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.
2. Kan ik als burger een melding doen bij de inspectie?
Ja, dat kan zeker. Je kunt een melding doen als je een ernstige situatie ziet in de zorg: structureel tekortschietende hulp, misbruik, medische fouten of gevaarlijke situaties. Meldingen worden gebruikt om risicobeelden op te bouwen en om te bepalen waar inspectie nodig is.
3. Wordt mijn klacht individueel behandeld?
De gezondheidsinspectie behandelt geen individuele klachten, zoals een mislukte behandeling of ontevredenheid over een arts. Daarvoor moet je bij de zorgaanbieder zelf of een klachtenfunctionaris zijn. De IGZ kijkt naar structurele en ernstige tekortkomingen.
4. Wat gebeurt er na een melding?
Na een melding wordt beoordeeld of het aanleiding geeft tot inspectie. Soms leidt een melding tot een telefoongesprek, soms tot een bezoek. Je krijgt meestal geen persoonlijke terugkoppeling, tenzij je klacht aanleiding is tot vervolgonderzoek.
5. Kan ik anoniem melding doen?
Ja, je kunt in principe anoniem een melding doen. Houd er wel rekening mee dat anonieme meldingen soms lastiger zijn te beoordelen of opvolgen.
Een inspectiebezoek verloopt meestal in een aantal stappen:
Voorbereiding: Inspecteurs bekijken de gegevens van de instelling: jaarverslagen, eerdere meldingen, eerdere inspecties.
Bezoek op locatie: Gesprekken met zorgverleners, bestuurders en cliënten. Dossiers worden gecontroleerd. Soms wordt de praktijk geobserveerd.
Bevindingenrapport: Na het bezoek schrijft de IGZ een rapport met bevindingen en eventueel verbeterpunten.
Terugkoppeling en opvolging: De zorgaanbieder moet reageren. Als er verbeteringen nodig zijn, moet dat binnen een termijn gebeuren.
Soms zijn inspecties aangekondigd, maar bij risicovolle situaties of verdenkingen van misstanden kan de inspectie ook onaangekondigd binnenstappen.
Sluiting van een verpleeghuis: Bij ernstige structurele tekortkomingen op het gebied van veiligheid, zoals onvoldoende personeel, kan een verpleeghuis (tijdelijk) gesloten worden.
Boetes aan apotheken: Bij verkeerd medicijngebruik, gebrekkige registratie of verkeerd voorraadbeheer.
Aanwijzingen aan jeugdzorginstellingen: Bij signalen van mishandeling of onvoldoende toezicht op jongeren.
Deze maatregelen worden altijd openbaar gemaakt, zodat patiënten, zorgverleners en andere instellingen kunnen leren van de situatie.
Zorginstellingen zijn verplicht zich aan te melden bij het Landelijk Register Zorgaanbieders. Daarnaast vraagt de inspectie jaarlijks gegevens op over personeel, klachten, incidenten en kwaliteit. Instellingen die transparant zijn, hun zaken op orde hebben en leren van fouten, hebben doorgaans weinig te vrezen van de inspectie.
De Inspectie voor Gezondheidszorg, ofwel de IGZ, is een belangrijke instantie die erop toeziet dat zorg in Nederland veilig, deskundig en betrouwbaar is. De organisatie is toegankelijk voor meldingen van burgers, maar focust op structurele risico’s en niet op individuele klachten. Door inspecties, adviezen en handhaving helpt de inspectie om de zorg te verbeteren.
Of je nu zorgverlener bent of zorg ontvangt, het is goed om te weten dat de gezondheidsinspectie een oogje in het zeil houdt. En dat de Inspectiedienst Gezondheidszorg opkomt voor het belang van de patiënt, zelfs als dat betekent dat er moet worden ingegrepen.
Wil je meer weten of een melding doen? Bezoek dan de officiële website van de inspectie: www.inspectiegezondheidszorg.nl
1. Heb ik altijd een verwijzing nodig voor specialistische zorg?
Ja, meestal heb je een verwijzing nodig van je huisarts of een andere behandelaar. Bijvoorbeeld voor de dermatoloog, psycholoog of medisch specialist.
2. Wat wordt vergoed uit de basisverzekering?
De basisverzekering dekt huisartsenzorg, ziekenhuiszorg, spoedeisende hulp, medicijnen, geestelijke gezondheidszorg en kraamzorg. Niet alles wordt volledig vergoed, er kan een eigen risico gelden.
3. Wat is het eigen risico in de zorg?
Iedereen van 18 jaar of ouder betaalt een verplicht eigen risico. In 2025 is dit €385. Dit betaal je eerst zelf voordat de verzekering kosten dekt (met uitzonderingen zoals de huisarts).
4. Wat mag ik van mijn huisarts verwachten?
Je huisarts is je eerste aanspreekpunt. Je kunt er terecht voor lichamelijke klachten, psychische zorgen, verwijzingen en kleine medische ingrepen.
5. Moet mijn huisarts altijd bereikbaar zijn?
Tijdens kantooruren wel. Buiten kantooruren kun je terecht bij de huisartsenpost. In nood bel je altijd 112.
6. Hoe kies ik een ziekenhuis of specialist?
Je mag zelf een ziekenhuis of specialist kiezen, tenzij je zorgverzekeraar alleen contracten heeft met bepaalde zorgaanbieders.
7. Wat als ik niet tevreden ben over een ziekenhuisbehandeling?
Bespreek je klacht eerst met de behandelaar of klachtenfunctionaris van het ziekenhuis. Helpt dit niet, dan kun je terecht bij een onafhankelijke geschillencommissie.
8. Hoe kom ik in aanmerking voor jeugdhulp?
Je kunt via de huisarts, het wijkteam of je gemeente jeugdhulp aanvragen. De gemeente beoordeelt of en welke hulp wordt toegekend.
9. Is jeugdzorg vrijwillig?
Ja, meestal wel. Alleen bij ernstige situaties waarin de veiligheid van het kind in gevaar is, kan de rechter verplichte jeugdzorg opleggen.
10. Wat valt onder de GGZ?
De GGZ behandelt psychische aandoeningen zoals depressie, angststoornissen, ADHD, autisme en verslaving. Behandeling kan ambulant of klinisch zijn.
11. Hoe lang zijn de wachtlijsten in de GGZ?
Dit varieert sterk. Sommige aanbieders hebben wachttijden van enkele weken, andere van meerdere maanden. Wachtlijstbemiddeling via je zorgverzekeraar kan helpen.
12. Wanneer kom ik in aanmerking voor thuiszorg of wijkverpleging?
Na een beoordeling door de wijkverpleegkundige. Deze zorg valt onder de basisverzekering en wordt vergoed zonder eigen risico.
13. Hoe vraag ik een plek aan in een verpleeghuis?
Je hebt een indicatie nodig van het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg). De gemeente of huisarts kan je helpen bij de aanvraag.
14. Moet ik mijn medicijnen altijd bij dezelfde apotheek ophalen?
Nee, dat hoeft niet. Wel is het handig, zodat de apotheek je dossier kent en medicijngebruik kan bewaken.
15. Wat doe ik bij medicijntekorten?
Neem contact op met je apotheek. Die zoekt naar alternatieven of schakelt met de arts. In ernstige gevallen kan de gezondheidsinspectie optreden.
16. Wanneer bel ik 112?
Bij levensbedreigende situaties: bewusteloosheid, ernstige verwondingen, hartklachten, ademnood of ernstige ongevallen.
17. Wat als ik twijfels heb over spoed?
Bel de huisartsenpost buiten kantooruren of raadpleeg Thuisarts.nl. Bij twijfel kun je altijd bellen, zij beoordelen of directe hulp nodig is.
18. Hoe vraag ik zorgtoeslag aan?
Via de Belastingdienst. Zorgtoeslag is een tegemoetkoming in de zorgpremie voor mensen met een laag inkomen.
19. Wat als ik mijn zorgkosten niet kan betalen?
Neem contact op met je zorgverzekeraar voor een betalingsregeling. Bij langdurige wanbetaling kun je in het bestuursrechtelijke zorgstelsel terechtkomen.
20. Waar meld ik misstanden in de zorg?
Bij ernstige structurele problemen kun je terecht bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Voor individuele klachten meld je je bij de zorgaanbieder zelf of diens klachtenfunctionaris.
Wij zijn een blog en nieuws site. Dagelijks schrijven we over de trends op het gebied van gezondeidszorg en je rechten en plichten in de zorg. Wil je op de hoogte blijven? Voeg ons dan toe aan je favorieten in de zoekbalk. Of schrijf je in voor one nieuwsbrief.
De inspectie voor het onderwijs speelt een cruciale rol in...
De woningnood onder jongeren is een groeiend probleem in Nederland....
© 2025 INSPECTIE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG | llms.txt-bestand
Wij zijn een blog en nieuws site. Dagelijks schrijven we over de trends op het gebied van gezondeidszorg en je rechten en plichten in de zorg. Wil je op de hoogte blijven? Voeg ons dan toe aan je favorieten in de zoekbalk. Of schrijf je in voor one nieuwsbrief.
