Meest voorkomende soa’s: wat je moet weten
De meest voorkomende soa’s in Nederland zijn chlamydia, gonorroe, herpes, syfilis en HIV. Jaarlijks laten tienduizenden mensen zich testen bij de huisarts of GGD. Veel soa’s geven weinig klachten, waardoor besmettingen soms onopgemerkt blijven. Het is daarom belangrijk te weten welke soa’s veel voorkomen, welke symptomen erbij horen en hoe je ze kunt herkennen.
Chlamydia: de nummer één soa in Nederland
Chlamydia is de meest gemelde soa in Nederland. Vooral jongeren tussen 16 en 29 jaar lopen risico. Het probleem is dat chlamydia vaak geen klachten geeft. Daardoor weten veel mensen niet dat ze besmet zijn.
Symptomen chlamydia
- Pijn of branderig gevoel bij het plassen.
- Afscheiding uit penis of vagina.
- Pijn tijdens seks.
- Buikpijn of bloedverlies tussen menstruaties.
Onbehandeld kan chlamydia leiden tot ernstige complicaties zoals onvruchtbaarheid of een eileiderontsteking. Een simpele antibioticakuur kan de infectie echter volledig genezen.
Gonorroe: “druiper” met duidelijke signalen
Na chlamydia staat gonorroe hoog op de lijst van meest voorkomende soa’s. Het wordt in de volksmond ook wel druiper genoemd.
Symptomen gonorroe
- Geelgroene of etterige afscheiding uit penis of vagina.
- Pijn bij het plassen.
- Keelontsteking of anale klachten na orale of anale seks.
Gonorroe kan met antibiotica behandeld worden, maar er bestaan resistente varianten die moeilijker te genezen zijn. Daarom is het belangrijk om je na de behandeling altijd opnieuw te laten testen.
Genitale herpes: een soa die terugkomt
Genitale herpes wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus. Dit virus blijft levenslang in het lichaam aanwezig en kan steeds opnieuw opspelen.
Symptomen herpes
- Pijnlijke blaasjes rond geslachtsdelen of anus.
- Jeuk of branderig gevoel.
- Blaasjes die openbarsten en zweertjes vormen.
Hoewel herpes niet te genezen is, bestaan er medicijnen die uitbraken korter en minder hevig maken. Besmetting kan plaatsvinden via seksueel contact, zelfs zonder dat er zichtbare blaasjes aanwezig zijn.
Syfilis: oude ziekte, nog steeds actueel
Syfilis komt minder vaak voor dan chlamydia of gonorroe, maar behoort nog steeds tot de soa’s in Nederland die regelmatig worden vastgesteld, vooral bij mannen die seks hebben met mannen (MSM).
Symptomen syfilis
De ziekte verloopt in fasen:
- Eerste fase: zweer(tje) op de plaats van infectie.
- Tweede fase: huiduitslag, koorts, gezwollen lymfeklieren.
- Latere fase: aantasting van organen en zenuwstelsel.
Syfilis is goed te behandelen met antibiotica, vooral als het in een vroeg stadium ontdekt wordt.
HIV: van dodelijk naar chronische aandoening
HIV is wereldwijd de bekendste soa. Het virus tast het immuunsysteem aan en kan zonder behandeling uitmonden in AIDS. Dankzij moderne medicijnen is HIV in Nederland tegenwoordig een chronische ziekte geworden.
Symptomen HIV
- Kort na besmetting: griepachtige klachten zoals koorts, hoofdpijn en spierpijn.
- Later: vermoeidheid, gewichtsverlies en nachtzweten.
Wie trouw antiretrovirale therapie (ART) volgt, kan een normale levensverwachting hebben. Bovendien geldt: ondetecteerbaar = niet overdraagbaar (U=U).
Andere soa’s die regelmatig voorkomen
Naast de vijf genoemde zijn er nog andere soa’s die aandacht verdienen:
- HPV (humaan papillomavirus): veroorzaakt genitale wratten en kan leiden tot baarmoederhalskanker. Tegen HPV bestaat vaccinatie.
- Hepatitis B: virus dat de lever aantast, overdraagbaar via seks of bloed. Er is een vaccin beschikbaar.
- Trichomonas: een parasiet die vooral bij vrouwen afscheiding en jeuk veroorzaakt.
Waarom soa’s vaak onopgemerkt blijven
Veel soa’s geven weinig of geen klachten. Mensen merken vaak pas iets wanneer complicaties optreden. Dit maakt regelmatig testen cruciaal, zeker als je wisselende seksuele partners hebt of onbeschermde seks hebt gehad.
Hoe herken je een soa?
De signalen van soa’s kunnen sterk verschillen. Toch zijn er een paar alarmsymptomen die altijd aanleiding zijn om een test te doen:
- Pijn bij het plassen.
- Ongewone afscheiding.
- Zweertjes, blaasjes of wratten rond de geslachtsdelen.
- Jeuk of pijn tijdens seks.
- Koorts of gezwollen lymfeklieren na seksueel contact.
Soa’s voorkomen: de basisregels
Voorkomen is beter dan genezen. Belangrijkste maatregelen om soa’s te voorkomen zijn:
- Gebruik altijd een condoom bij vaginale, anale en orale seks.
- Laat je regelmatig testen bij risicovol gedrag.
- Overweeg vaccinatie tegen HPV en hepatitis B.
- Bespreek soa’s en testen open met je partner.
Soa test en behandeling
Een soa-test kan bij de huisarts, GGD of met een betrouwbare zelftest. De meeste soa’s zijn goed te behandelen met medicijnen. Hoe eerder je erbij bent, hoe kleiner de kans op complicaties en verdere verspreiding.
Stigma en voorlichting
Ondanks de hoge aantallen is er nog steeds veel schaamte rond soa’s. Goede seksuele voorlichting en open gesprekken kunnen helpen dit taboe te doorbreken. Iedereen die seksueel actief is, kan een soa oplopen: het zegt niets over wie je bent.
Meest voorkomende soa’s serieus nemen
De meest voorkomende soa’s in Nederland – chlamydia, gonorroe, herpes, syfilis en HIV – vragen om aandacht. Omdat klachten vaak vaag of afwezig zijn, is testen de enige manier om zekerheid te krijgen. Behandeling is meestal eenvoudig, maar uitstel kan ernstige gevolgen hebben. Bewustwording, condoomgebruik en regelmatige tests zijn de sleutel om soa’s terug te dringen.
