Digitale zorg is niet meer weg te denken uit de gezondheidszorg. Van videoconsulten met de huisarts tot het gebruik van apps die patiënten helpen bij medicatie of leefstijl: digitale oplossingen maken zorg toegankelijker, sneller en vaak ook efficiënter. Maar met de voordelen komen ook nieuwe risico’s. De vraag die steeds vaker klinkt: hoe zorgen we voor digitale zorg veiligheid?
In deze blog leggen we uit waarom veiligheid bij digitale zorg belangrijk is, welke risico’s er spelen, hoe toezicht wordt gehouden en wat zorgaanbieders kunnen doen om veilig te werken.
Wat is digitale zorg eigenlijk?
Digitale zorg, ook wel e-health genoemd, omvat alle vormen van zorg die ondersteund worden door digitale technologie. Voorbeelden zijn:
- Videoconsulten en telezorg: online gesprekken met artsen of specialisten.
- Patiëntenportalen: toegang tot medische dossiers en uitslagen.
- Apps en wearables: meten en monitoren van gezondheid, zoals bloeddruk of hartslag.
- Digitale medicatiebegeleiding: apps die herinneringen sturen of doseringen bijhouden.
Voor patiënten biedt dit gemak, zelfregie en vaak sneller contact met zorgverleners. Voor zorgverleners betekent het efficiëntere processen en betere data-analyse. Maar dit alles staat of valt met veiligheid.
Waarom veiligheid zo belangrijk is
Gezondheidsgegevens behoren tot de meest gevoelige persoonsgegevens. Wanneer er iets misgaat in digitale zorg, kan dat grote gevolgen hebben:
- Privacyrisico’s
Als gegevens uitlekken, kunnen patiënten schade ondervinden – denk aan identiteitsfraude of het publiekelijk bekend worden van medische informatie. - Medische fouten
Technische storingen of verkeerde invoer in apps kunnen leiden tot foutieve diagnoses of behandelingen. - Vertrouwen in de zorg
Als patiënten het idee hebben dat digitale zorg niet veilig is, zullen ze minder snel gebruikmaken van e-health. Dit belemmert innovatie en toegankelijkheid.
Risico’s in digitale zorg veiligheid
1. Technische kwetsbaarheden
Verouderde software, slecht beveiligde apps of onvoldoende encryptie maken systemen kwetsbaar voor hackers.
2. Onvoldoende kennis bij zorgverleners
Niet alle zorgprofessionals zijn getraind in veilig digitaal werken. Dit kan leiden tot fouten of verkeerd gebruik van digitale systemen.
3. Onduidelijkheid voor patiënten
Veel patiënten weten niet hoe hun gegevens worden opgeslagen of gebruikt. Ook het gebruik van commerciële apps buiten de zorgketen kan onduidelijkheid veroorzaken.
4. Afhankelijkheid van technologie
Wat gebeurt er als systemen uitvallen? Zonder goede back-ups of noodplannen kan de zorgverlening stilvallen.
Toezicht en regelgeving
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt toezicht op de veiligheid en kwaliteit van digitale zorg. Hierbij wordt gekeken naar:
- Hoe zorgaanbieders digitale zorg inrichten.
- Of er voldoende aandacht is voor privacy en beveiliging.
- Of er duidelijke afspraken zijn met leveranciers van digitale systemen.
Daarnaast gelden Europese regels, zoals de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en de Medical Device Regulation (MDR) voor medische apps en apparaten.
Wat kunnen zorgaanbieders doen?
- Investeer in goede beveiliging
Gebruik up-to-date software, sterke wachtwoorden, tweefactorauthenticatie en encryptie. - Train medewerkers
Zorgprofessionals moeten weten hoe ze veilig met digitale middelen omgaan. Regelmatige trainingen zijn noodzakelijk. - Betrek patiënten actief
Leg duidelijk uit hoe digitale zorg werkt, hoe hun gegevens beschermd worden en welke rechten ze hebben. - Werk met betrouwbare leveranciers
Controleer of software en apps voldoen aan wetgeving en keurmerken. - Maak noodplannen
Wat gebeurt er bij een storing of cyberaanval? Een plan B voorkomt dat zorgverlening stopt.
Voorbeeld uit de praktijk
Een ziekenhuis in de regio Arnhem kampte met een hackpoging waarbij een patiëntenportaal werd aangevallen. Dankzij sterke beveiligingsmaatregelen – waaronder tweefactorauthenticatie en snelle detectiesystemen – bleef de schade beperkt. Het incident liet wel zien hoe belangrijk het is dat instellingen voorbereid zijn en voortdurend investeren in veiligheid.
Voordelen van veilige digitale zorg
Als digitale zorg goed beveiligd is, profiteert iedereen:
- Patiënten hebben vertrouwen dat hun gegevens in veilige handen zijn.
- Zorgverleners kunnen efficiënt werken met betrouwbare systemen.
- Zorginstellingen voldoen aan wetgeving en vermijden boetes of reputatieschade.
- De samenleving profiteert van toegankelijkere zorg met minder risico’s.
Digitale zorg veiligheid is geen bijzaak, maar een fundament. Zonder goede beveiliging kan digitale zorg patiënten juist in gevaar brengen. Door te investeren in techniek, training en duidelijke communicatie kunnen zorgaanbieders veilige digitale zorg leveren die het vertrouwen van patiënten versterkt.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd blijft hier scherp op toezien. Uiteindelijk draait het om hetzelfde als in de traditionele zorg: kwaliteit, veiligheid en betrouwbaarheid voor iedereen die zorg nodig heeft.
