Patiëntveiligheid is een van de belangrijkste pijlers binnen de gezondheidszorg. Om deze veiligheid te waarborgen, is het cruciaal dat zorginstellingen transparant zijn over incidenten en deze melden bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Maar wanneer is een incident meldingsplichtig, en wat zijn de gevolgen als dit niet gebeurt? In deze blog duiken we dieper in de meldplicht voor zorginstellingen en de impact ervan op patiëntveiligheid.
Wat is de meldplicht in de zorg?
De meldplicht houdt in dat zorginstellingen bepaalde incidenten en calamiteiten moeten rapporteren aan de IGJ. Dit is vastgelegd in de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). De bedoeling hiervan is om herhaling van fouten te voorkomen en de zorg structureel te verbeteren.
Voorbeelden van meldingsplichtige incidenten zijn:
- Medische fouten die leiden tot ernstige schade of overlijden
- Gebrekkige medicatieverstrekking met ernstige gevolgen
- Vermoedens van mishandeling of misbruik binnen de zorginstelling
- Ernstige technische storingen van medische apparatuur met gevolgen voor patiënten
Wanneer moet een zorginstelling een incident melden?
Een incident moet worden gemeld als het voldoet aan de definitie van een calamiteit: een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis die heeft geleid tot de dood of ernstige schade voor een patiënt. Zorginstellingen zijn verplicht om dit binnen drie werkdagen na ontdekking van de calamiteit bij de IGJ te melden.
Daarnaast moeten ook andere vormen van zorgincidenten, zoals structurele misstanden of grensoverschrijdend gedrag, gemeld worden indien deze een risico vormen voor de veiligheid van patiënten.
Wat gebeurt er na een melding?
Na een melding bij de IGJ wordt er een onderzoek ingesteld. Dit verloopt doorgaans als volgt:
- Ontvangstbevestiging: De IGJ bevestigt de ontvangst van de melding en beoordeelt de ernst ervan.
- Intern onderzoek door de zorginstelling: De zorginstelling voert zelf een onderzoek uit en rapporteert hierover aan de IGJ.
- Beoordeling door de IGJ: Op basis van het interne onderzoek bepaalt de IGJ of verdere actie nodig is.
- Eventuele inspectiebezoeken: Indien nodig voert de IGJ een eigen onderzoek uit.
- Conclusie en verbetermaatregelen: De IGJ kan verbetermaatregelen opleggen of sancties uitdelen bij ernstige nalatigheid.
Gevolgen van het niet melden van een incident
Het niet melden van een meldingsplichtig incident kan serieuze gevolgen hebben voor een zorginstelling:
- De IGJ kan boetes en dwangsommen opleggen.
- De instelling kan onder verscherpt toezicht worden geplaatst.
- Reputatieschade kan het vertrouwen van patiënten en zorgprofessionals schaden.
- Er bestaat een verhoogd risico op herhaling van incidenten, wat de patiëntveiligheid in gevaar brengt.
Hoe zorginstellingen een sterke meldcultuur kunnen bevorderen
Het is essentieel dat zorginstellingen een open meldcultuur creëren waarin medewerkers zich veilig voelen om incidenten te rapporteren. Dit kan door:
- Heldere protocollen en richtlijnen voor het melden van incidenten op te stellen en breed te communiceren.
- Scholing en bewustwording onder zorgmedewerkers te bevorderen over het belang van meldingen.
- Geen schuldcultuur, maar een leercultuur te stimuleren waarin incidenten worden gezien als kansen voor verbetering.
- Een vertrouwenspersoon aan te stellen bij wie medewerkers zonder angst voor represailles incidenten kunnen melden.
Conclusie
De meldplicht is een essentieel instrument om de patiëntveiligheid te garanderen en de zorg continu te verbeteren. Zorginstellingen moeten incidenten tijdig melden en een open meldcultuur bevorderen om risico’s te minimaliseren en transparantie te vergroten. Door incidenten niet te verbergen, maar ervan te leren, draagt de hele sector bij aan veiligere en betere zorg voor iedereen.
Wil je meer weten over hoe jouw zorginstelling zich kan voorbereiden op een IGJ-inspectie en het verbeteren van de meldcultuur? Blijf onze blog volgen voor actuele inzichten en praktische tips!
