Een toenemend probleem binnen de zorgsector is het fenomeen spookfacturen: declaraties voor zorg die nooit is geleverd. Dit gebeurt niet alleen bij grote zorginstellingen, maar ook bij individuele zorgverleners, PGB-beheerders en zelfs bij gemeenten. Het is een vorm van zorgfraude die jaarlijks miljoenen euro’s kost én het vertrouwen in de zorg ondermijnt.
Wat zijn spookfacturen?
Een spookfactuur is een rekening die wordt ingediend bij een zorgverzekeraar of gemeente voor zorg die feitelijk niet (of slechts deels) is geleverd. Denk aan:
- Een thuiszorgorganisatie die uren declareert die nooit zijn gewerkt
- Een PGB-houder die samenwerkt met een zorgverlener en gezamenlijk zorg declareert die niet heeft plaatsgevonden
- Een GGZ-instelling die trajecten verlengt zonder medische noodzaak
Soms is dit opzettelijke fraude, soms een administratieve fout, maar het effect is hetzelfde: onterecht uitgekeerd zorggeld.
Hoe komen spookfacturen aan het licht?
Spookfacturen worden vaak ontdekt via:
- Controle door zorgverzekeraars: Declaraties worden steekproefsgewijs gecontroleerd.
- Signalen van cliënten: Patiënten merken dat er zorg is gedeclareerd die zij niet hebben ontvangen.
- Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ): De gezondheidsinspectie controleert ook op naleving van declaratieregels.
- Meld Misdaad Anoniem: Ook meldingen via anonieme kanalen leiden soms tot onderzoeken.
Wat doet de IGZ bij zorgfraude?
De Inspectie voor Gezondheidszorg werkt nauw samen met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), zorgverzekeraars en het Openbaar Ministerie. Bij vermoedens van fraude:
- Wordt er onderzoek gedaan op locatie
- Vraagt men inzage in de administratie en cliëntdossiers
- Worden gesprekken gevoerd met personeel en cliënten
Als fraude wordt vastgesteld, kan de IGZ een waarschuwing, aanwijzing of zelfs sluiting opleggen. Bij ernstige gevallen volgt aangifte.
Wat zijn de gevolgen voor de cliënt?
Hoewel de fraude wordt gepleegd door de zorgaanbieder, raakt dit ook de cliënt:
- De cliënt kan ineens betrokken raken bij een strafrechtelijk onderzoek
- Soms moeten cliënten onterecht ontvangen zorggeld terugbetalen
- Het vertrouwen in de zorg wordt geschaad
Daarom is het belangrijk dat cliënten hun zorgdeclaraties controleren via hun zorgverzekeraar of PGB-administratie.
Veelgestelde vragen over spookfacturen
1. Hoe herken ik een spookfactuur?
Controleer regelmatig je zorgoverzicht. Klopt het aantal uren? Herken je de zorgverlener? Krijg je zorg terwijl je op vakantie was? Dat zijn rode vlaggen.
2. Wat doe ik als ik vermoed dat er gesjoemeld wordt met mijn zorg?
Meld dit bij je zorgverzekeraar, de gemeente of desnoods anoniem via Meld Misdaad Anoniem. Je kunt ook contact opnemen met de IGJ.
3. Kan ik aansprakelijk worden gesteld voor spookfacturen?
Bij PGB-zorg ben je als budgethouder eindverantwoordelijk voor de besteding van het geld. Bij fraude kun je dus (deels) aansprakelijk zijn.
4. Wat zijn de gevolgen voor zorginstellingen?
Fraude leidt tot terugvordering van geld, boetes, reputatieschade en in ernstige gevallen sluiting of strafrechtelijke vervolging.
5. Komt dit vaak voor?
Helaas wel. Jaarlijks komen er honderden meldingen binnen over onterechte declaraties. De IGJ en NZa maken daar rapportages over openbaar.
Wat kun je doen om spookfacturen te voorkomen?
- Vraag altijd om een overzicht van geleverde zorg
- Teken alleen voor zorg die je echt hebt ontvangen
- Werk met erkende zorgverleners
- Houd je administratie goed bij (vooral bij PGB)
- Spreek je uit bij twijfel
Alert blijven loont
Spookfacturen in de zorg zijn niet alleen een financieel probleem, maar ondermijnen ook het vertrouwen in eerlijke, betrouwbare zorgverlening. De Inspectiedienst Gezondheidszorg (IGZ) en andere toezichthouders spelen een belangrijke rol in de bestrijding ervan, maar ook jij als cliënt of zorgverlener kunt alert zijn.
Controleer, meld en werk alleen met betrouwbare partijen. Samen houden we de zorg eerlijk.
